Home De stichting Monumenten Nieuws Verhuur Broerekerk Contact

  • Broerekerk Bolsward
  • Kerktoren Pingjum
  • Kerktoren Burgwerd
  • Dakruiter Gaast
  • Dakruiter Ferwoude
  • Kerktoren Parrega
  • Toren Workum
  • Kerktoren Koudum
  • Westertoren Hindeloopen - in bewerk
  • Kerktoren Molkwerum
  • Kerktoren Warns
  • Korenmolen Witmarsum
  • Amerikaanse windmotor Jousterp/Tjer
  • Amerikaanse windmotor Hartwerd
  • Klokkenstoel Skarl
  • Kerktoren Nijland
  • Kerktoren IJlst
  • Kerktoren Gauw
  • Klokkenstoel & Kerkhof Smallebrugge
  • Klokkenstoel & Kerkhof Indijk
  • Klokkenstoel Ypecolsga
  • Kerktoren Folsgare
  • Vuurtoren Workum
  • 2020 - Kerktoren Iens
  • Kerktoren Easterwierrum
  • Klokkenstoel en Kerkhof Smallebrugge/Smelbrêge
    Nummer 3, 8552 MN Smallebrugge

    Smallebrugge/Smelbrêge is een buurtschapje nabij Woudsend in de gemeente Súdwest-Fryslan. Tot 2011 maakte het deel uit van de (voormalige) gemeente Wymbritseradiel. De huidige naam wijkt niet veel af van de aanduiding Smalebrugge die in 1422 voorkomt. Varianten door de tijd heen zijn bijvoorbeeld nog Smalebregga (1499), Smellebreg (1474) en Smallebrugge (1700). De naam houdt mogelijk verband met het feit dat Smallebrugge is ontstaan aan weerszijden van een waterloop, in dit geval het belangrijke vaarwater de Olde Ee. Een andere theorie veronderstelt een relatie tussen het achtervoegsel brugge en broek of moerasgebied. Brêge/brugge betekent in het oud-Fries 'broek' (moeras). Smallebrugge zou dan 'klein moeras' kunnen betekenen.    
    Erg veel is er over de nederzetting Smallebrugge niet bekend, maar in de 15de eeuw stond er o.a. het versterkte Hepkehuis. In 1637 legde een grote brand het toenmalige dorp nagenoeg geheel in de as. De kerk, gewijd aan St. Nicolaas, liep daarbij ook schade op. Zij werd in 1647 nog hersteld maar is nadien verloren gegaan.

    Klokkenstoel en Kerkhof. Vanaf de weg Woudsend-Sneek (N354) leidt, aan de linkerkant en ter hoogte van Koufurderrige, een smal pad het land in naar een paar boerderijen die samen de buurtschap Smallebrugge vormen. Naast de boerderij Noarder Pleats ligt het door bomen omzoomde kerkhof. De huidige klokkenstoel is in 1963 voor het grootste deel vernieuwd. In 2005 kregen kerkhof, klokkenstoel en klok én het familiegraf Buma een flinke opknapbeurt.
    Aan dit intieme kerkhof is in het bijzonder de naam van de classicus dr Lieuwe Annes Buma verbonden (Woudsend 1796-1876 Makkum). Buma overleed ongehuwd en kinderloos en legateerde de Staten van Friesland bij testament een grote soms gelds waaruit ondermeer een klassieke bibliotheek moest worden betaald. Deze werd in 1876 in Leeuwarden gerealiseerd en is  tegenwoordig onderdeel van Tresoar - Frysk Histoarisk en Letterkkundich Sintrum. Ook werd uit de gelden een studieleen opgericht - de dr L.A. Bumastichting. Uit dit in Sneek gevestigde studieleen moeten 'ten eeuwigen dage' de Bumagraven, het kerkhof en de klokkenstoel worden onderhouden. Dit gebeurt zo tot op de dag van vandaag. 

    Graftekens. Op het kerkhof zijn behalve het familiegraf Buma en een grafpaal uit 1768/1798 van Buma's grootouders (Ykema/Sytses) vooral 19de-eeuwse hardstenen zerken te vinden, onder andere twee rijen die de graven van de familie Oppedijk markeren. Opvallend zijn twee zerken die afkomstig zijn uit de vroegere kerk van Smallebrugge. Beide zerken (1569 familie Broersma en 1651 familie Cnossen) dragen op de hoeken zogenaamde leeftijdskoppen. Deze verwijzen naar de vier fasen van het menselijk bestaan. 



     

    BIJZONDERHEDEN

    Bouwtype: klokkenstoel met zadeldak en één klok
    Rijksmonumentnummer: 39816
    Locatie: Nummer 3, 8552 MN Smallebrugge

    Kapvorm: zadeldak
    Dakbedekking: hout
    Materiaal stoel: Bilinga hardhout
    Fundering: gemetselde poeren

    Luidsysteem: vliegende klepel
    Wordt geluid bij: begrafenissen
    Gietjaar klok: 1617 (gerestaureerd in 2005)
    Gegoten door: Henricus Meurs te Utrecht
    Diameter klok: 69 cm
    Gewicht klok: 287 kg
    Tekst op klok:

    SOLI  DEO  GLORIA    HENRICVS  MEVRS  ME  FECIT  ANNO  1617  

    Vertaling: Alleen God zij lof. Henricus Meurs heeft mij gemaakt in het jaar 1617  

    Versiering op de klok: in het randschrift twee rozetten;
    onder en boven het randschrift bladmotieven.


    BRONNEN

    Wil Plantinga, Historische klokkenstoelen in Nederland. Leeuwarden 2008
    [Uitgave St. Restauratie Hulpfonds Klokkenstoelen; deze stichting is in 2015 opgeheven]

    Sytse ten Hoeve, Kerken, Torens en Klokkenstoelen van Wymbritseradiel. 2008
    [Uitgave Gemeente Wymbritseradiel]

    K. F. Gildemacher, Friese plaatsnamen. Alle steden, dorpen en gehuchten. Leeuwarden 2007
    [s.v. Smallebrugge/Smelbrêge]

     

     

     




    2017 Stichting tot behoud van monumenten in de gemeente Súdwest-Fryslân - Makke troch Roelof Fopma.nl